LEKsykon - Czy Europa jest gotowa na pandemię? Zobacz ustalenia Zarządu HERA!

12:59 16 MAJ 2025

Czy Europa jest gotowa na pandemię? Zobacz ustalenia Zarządu HERA!

Strategiczna współpraca w cieniu globalnych zagrożeń

Warszawa stała się w maju 2025 roku centrum europejskiej polityki zdrowotnej. W ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej odbyło się kluczowe posiedzenie Zarządu HERA (Health Emergency Preparedness and Response Authority). To instytucja, która od momentu powstania stanowi fundament europejskiej gotowości na sytuacje kryzysowe w obszarze zdrowia. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele państw członkowskich UE oraz kluczowych unijnych instytucji i agencji zdrowia, w tym Europejskiej Agencji Leków (EMA) i Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC). Polskę reprezentowały dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej Katarzyna Drążek-Laskowska oraz dyrektor Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji Katarzyna Piotrowska-Radziewicz.

Katarzyna Drążek-Laskowska, otwierając spotkanie, wyraziła uznanie dla dotychczasowych osiągnięć HERA: "Doceniamy ostatnie działania podejmowane przez HERA na rzecz realizacji idei bezpieczeństwa zdrowotnego – w szczególności dalsze wzmacnianie współpracy z wybranymi krajami EFTA w ramach Europejskiej Unii Zdrowotnej oraz inicjatywę związaną z możliwymi wspólnymi zamówieniami publicznymi. Liczymy na owocne negocjacje, które przyniosą porozumienia korzystne dla wszystkich stron."

Zarząd HERA pełni kluczową funkcję doradczą i wspierającą w formułowaniu strategicznych decyzji dotyczących europejskiego bezpieczeństwa zdrowotnego. Skupia przedstawicieli wszystkich państw członkowskich UE oraz najważniejszych unijnych instytucji zajmujących się zdrowiem. Jego głównym zadaniem jest wsparcie HERA w identyfikacji priorytetów działań, opiniowaniu planów oraz monitorowaniu postępów w realizacji wspólnych celów. Od momentu utworzenia HERA dąży do lepszej koordynacji działań w całej Unii oraz wzmocnienia europejskiej odporności zdrowotnej. Dzięki temu w sytuacjach kryzysowych, takich jak pandemie czy niedobory leków, Europa może reagować szybciej i skuteczniej, działając jako jednolity organizm. Regularne spotkania Zarządu odbywają się podczas każdej prezydencji, co zapewnia ciągłość i spójność podejmowanych inicjatyw. Warto podkreślić, że Zarząd HERA pomaga i doradza w formułowaniu decyzji strategicznych dotyczących przygotowania na zagrożenia zdrowotne, takie jak pandemie, niedobory leków czy inne sytuacje kryzysowe. Jego rola jest nieoceniona w procesie wskazywania priorytetów działań, opiniowania planów i monitorowania postępów, a także w dbaniu o skuteczną współpracę między państwami członkowskimi.

Priorytetowe obszary działań - od strategii do konkretnych rozwiązań

Podczas warszawskiego spotkania uczestnicy skupili się na najważniejszych wyzwaniach stojących przed europejskim systemem zdrowia. W centrum uwagi znalazła się strategia gotowości i reagowania na zagrożenia zdrowotne, obejmująca mechanizmy wczesnego wykrywania zagrożeń, oceny ich potencjalnego wpływu oraz planowania skutecznych rozwiązań. Istotnym elementem dyskusji były aktualne działania dotyczące gromadzenia leków i sprzętu medycznego. Uczestnicy podkreślali znaczenie wspólnych europejskich zakupów, które mogą zwiększyć siłę negocjacyjną Unii wobec dostawców i zapewnić bardziej równomierną dystrybucję produktów medycznych w sytuacjach kryzysowych. Jednocześnie omówiono współpracę z krajami spoza UE jako potencjalny sposób zabezpieczenia łańcuchów dostaw.

Szczególną uwagę poświęcono również zagrożeniom epidemicznym w Afryce, w tym rozprzestrzenianiu się wirusa Mpox i Eboli. Eksperci zgodnie podkreślali, że Europa musi zachować czujność i gotowość do szybkiej reakcji w przypadku eskalacji tych zagrożeń. Potwierdza to globalny charakter współczesnych wyzwań zdrowotnych i konieczność międzynarodowej współpracy wykraczającej poza granice Unii Europejskiej. Uczestnicy spotkania zgodzili się, że kluczowe jest szybkie wykrywanie zagrożeń, ocena ich wpływu i wczesne planowanie skutecznych rozwiązań. W tym zakresie HERA aktywnie współpracuje z krajami UE, by wspólnie analizować i oceniać możliwe ryzyka, co stanowi fundament efektywnego systemu reagowania na zagrożenia zdrowotne.

Europejska Unia Zdrowotna - rozszerzanie współpracy poza granice UE

Jednym z najbardziej obiecujących kierunków rozwoju europejskiej polityki zdrowotnej, omawianym podczas spotkania, jest wzmacnianie współpracy z krajami EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu) w ramach Europejskiej Unii Zdrowotnej. Ta inicjatywa ma na celu rozszerzenie zasięgu wspólnych działań na rzecz bezpieczeństwa zdrowotnego poza formalne granice UE, co jest szczególnie istotne w kontekście transgranicznych zagrożeń. Współpraca z krajami EFTA, obejmującymi Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Szwajcarię, może przynieść korzyści wszystkim stronom, zwiększając zdolności reagowania w sytuacjach kryzysowych i umożliwiając bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów. Wspólne zamówienia publiczne, wymiana informacji i koordynacja działań są kluczowymi elementami tej współpracy.

Jak podkreśliła Katarzyna Drążek-Laskowska, strona polska liczy na "owocne negocjacje, które przyniosą porozumienia korzystne dla wszystkich stron". Ta deklaracja odzwierciedla ducha konstruktywnej współpracy, który przyświeca działaniom HERA i całej Europejskiej Unii Zdrowotnej.

Bezpieczeństwo łańcuchów dostaw - wspólne zakupy jako remedium

Jednym z najważniejszych tematów poruszanych podczas warszawskiego posiedzenia była kwestia zapewnienia stabilnych dostaw leków i sprzętu medycznego. Doświadczenia z pandemii COVID-19 wyraźnie pokazały, jak kruche mogą być łańcuchy dostaw w sytuacjach kryzysowych i jak istotna jest europejska niezależność w tym zakresie.

Uczestnicy spotkania omówili inicjatywę wspólnych zamówień publicznych jako potencjalne rozwiązanie tego problemu. Mechanizm ten pozwala na skoordynowane działania państw członkowskich przy zakupie produktów medycznych, co zwiększa siłę negocjacyjną i może prowadzić do korzystniejszych warunków cenowych. Jednocześnie wspólne zamówienia mogą pomóc w bardziej sprawiedliwej dystrybucji zasobów, zapobiegając sytuacjom, w których mniejsze lub mniej zamożne państwa członkowskie mają ograniczony dostęp do niezbędnych produktów. Dyskutowano również o możliwości rozszerzenia współpracy z krajami spoza UE, które mogą stanowić alternatywne źródła dostaw lub partnerów w produkcji kluczowych leków i sprzętu. Ta dywersyfikacja łańcuchów dostaw jest postrzegana jako istotny element budowania odporności europejskiego systemu zdrowia na przyszłe kryzysy.

Gotowość na zagrożenia epidemiczne - lekcje z Afryki

Podczas spotkania szczególną uwagę poświęcono zagrożeniom epidemicznym pochodzącym z Afryki, w tym wirusom Mpox i Ebola. Eksperci zgodzili się, że Europa musi uważnie śledzić rozwój sytuacji i być przygotowana do szybkiej reakcji w przypadku rozprzestrzeniania się tych chorób. Doświadczenia z ostatnich lat pokazują, że globalizacja i zwiększona mobilność ludności sprawiają, że lokalne epidemie mogą szybko przerodzić się w zagrożenia o wymiarze międzynarodowym. W związku z tym HERA i inne europejskie instytucje zdrowia publicznego pracują nad wzmocnieniem systemów wczesnego ostrzegania i mechanizmów szybkiego reagowania. Współpraca z organizacjami zdrowotnymi w Afryce oraz wsparcie dla lokalnych systemów opieki zdrowotnej stanowią istotne elementy europejskiej strategii zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych. Jest to przykład globalnego podejścia do bezpieczeństwa zdrowotnego, które wykracza poza granice kontynentu i uznaje współzależność wszystkich regionów świata w obliczu zagrożeń epidemicznych.

Podsumowanie

Warszawskie posiedzenie Zarządu HERA stanowiło ważny krok w kierunku wzmocnienia europejskiej gotowości na zagrożenia zdrowotne. Dyskusje prowadzone podczas spotkania podkreśliły znaczenie współpracy między państwami członkowskimi oraz instytucjami unijnymi w budowaniu skutecznego systemu reagowania na sytuacje kryzysowe. Kluczowe tematy obejmowały strategię gotowości na zagrożenia zdrowotne, zapewnienie stabilnych dostaw leków i sprzętu medycznego, a także współpracę z krajami trzecimi. Szczególny nacisk położono na wspólne zamówienia publiczne oraz rozszerzenie Europejskiej Unii Zdrowotnej o kraje EFTA. Spotkanie w Warszawie pokazało, że Europa jest zdeterminowana, by wyciągnąć wnioski z dotychczasowych doświadczeń i stworzyć bardziej odporny system zdrowotny, zdolny do skutecznego reagowania na przyszłe wyzwania. Jak podkreślali uczestnicy, tylko wspólne działania mogą zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne wszystkim obywatelom Unii Europejskiej. Konferencja, zorganizowana w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, stanowi dowód na aktywne zaangażowanie Polski w kształtowanie europejskiej polityki zdrowotnej i umacnianie wspólnych mechanizmów ochrony zdrowia publicznego.